چند نکته درباره پیش بینیهای هواشناسی و کارهایی که باید در این | دکتر سید محمد جعفر ناظم السادات
چند نکته درباره پیش بینیهای هواشناسی و کارهایی که باید در این زمینه انجام شود.
۱- پیش بینی های هواشناسی دارای دو بخش است. یکی بخش دانشورانه برای ساخت مدلهای پیش بینی. در این بخش بر پایه رفتار پیشین اب و هوا در یک گستره جغرافیایی، پژوهشگران شماری پیشگو کننده را پیدا میکنند و انرا در دسترس بخش اجرا میگذارند. مقاله های علمی که چاپ میشوند بیشتر در همین زمینه است. برای نمونه، ما پیدا کردیم که در سالهایی که دمای سطح اب دریا در سواحل کشور عمان گرمتر از معمول است احتمال بارش در ایران افزایش میبابد. پایه های فیزیکی این پیوند میان بارش و دمای سطح اب را هم روشن کرده ایم. دیگران هم در این زمینه زحمات فراوانی کشیده اند. نیاز است تا ساختار دانشورانه ای در کشور باشد که همه یافته ها را در هم امیخته نماید و مدلهای پیش بینی را در مقیاسهای گوناگون زمانی و مکانی ارایه نماید. گرچه کشورهای پیشرفته صنعتی جهان برای ساخت مدلهای بومی و جهانی پیش بینیهای خود این کار امیخته نمودن یافته ها را انجام میدهند، در ایران چنین انگیزه ای بسیار سست بنیان است.
۳- برای رخداد بارش دهها وگاهی صدها پراسنج دخالت دارد تا قطره ای از اسمان به پایین بچکد. بنابراین باید برهمکنش این پدیده ها بر یکدیگر پیوسته ارزیابی گردد. پس پیشگو کننده باید که بداند دمای سطح اب دریاها در دهها پهنه کلیدی چگونه است و ترکیب انها بر پایه مقاله های چاپ شده نشانه چیست. آگاهی از رفتارجو زمین و رخدادهای درونی ان نیز از دیگر پایه های یک پیش بینی درست است.
۴-پایش هر یک از این پراسنجها و ترکیب انها کاری است که باید پیوسته در مراکز هواشناسی انجام شود. بعلت پیچیدگی کار و برای اسان سازی فرایندها مدلهای کامپیوتری ساخته شدند. امروزه تهیه نقشه های پیش بینی اب و هوا یکی از بنیادی ترین کار سوپر کامپیوترهای جهان است. این کامپیوترها انها بر پایه مقاله های منتشر شده مدلهای پیش بینی بارش را اماده میکنند و در دسترس جهانیان میگذارند.
کشورهای دارای مدل پیش بینی جهانی، از دستاوردهای بسیاری از مقاله های ارزشمند جهانی بهره گرفته اند. برای نمونه، چندین مقاله ما در دانشگاه شیراز صد تا دویست بار از سوی مراجع علمی که کار بسیاری از انها مدل سازی جهانی است، رفرنس داده شده است.
۵- شمار فراوانی مدل در جهان است که پیش بینی در مقیاس جهانی را انجام میدهند که گاهی در همین گروه نیز دوستان پیش بینی انها را میگذارند. در هر کشور یا بخشی از کشور کارکرد برخی از مدلها بهتر است. باید بررسی شود که کدام مدل برای چه ماهی از سال در کدام بخش از کشور از ریز بینی بیشتری برخوردار است. بدون چنین ارزیابیهایی نمیتوان به شیوه ای بهینه از دستاورد مدلها بهره گیری نمود.
۶- در دانشگاه شیراز در بخشهایی که وابسته به دانش افزایی است کارهای ارزشمندی را انجام شده است. دوست داریم روزی مدل پیش بینی که دستاورد کار مشترک دانشگاه و اداره کل هوااستان باشد را روی صفحه تلوزیون ببینیم. بدون داشتن این چنین مدلهایی و دسترسی به پایشهای پیوسته ماهواره ای، داوری درباره درستی کارکرد مدلها دشوار است و بنده چندان بدان نمیپردازم. باید در برابر حقوق مردم پاسخگو بود. بدون ابزار و تیم بهتر است بیشتر زمانها زبان در کام باشد.
۷- در بخش مدل سازی و پخش ان در صدا و سیما هم باز کارهای خوبی در مرکز پژوهشهای علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز انجام شده است. شوربختانه هنوز نتوانسته ایم به این ارزوی درونی همگان برای تولید مدل بومی پیس بینی در دانسگاه شیراز دست یابیم.
۸- اگر بخواهیم پیش بینیها را بطور روزانه و کمتر از ان، در دسترس مردم بگذاریم نیازمند اراده ای ملی و استانی در این راه هستیم تا با کمک اداره کل هواشناسی استان انرا به اجرا در اوریم. یعنی همکاری دانشگاه، سازمان هواشناسی و مدیریت استان و کشور بسیار کارساز است.
۹- چون پیش بینیها با زندگی و اقتصاد مردم وابسته است، نمیتوان بدون ارزیابی درست انها را بنام دانشگاه و سازمان هواشناسی پخش نمود. باید زیرساختهای لازم را فراهم ساخت.
۱۰- پیش بینی کارساز و اعتماد برانگیز نیازمند داشتن تیم علمی و تیم پخش اطلاعات و گرفتن بازخوردها است.
۱۱- برای نمونه، اگر پیش بینی شد که در هفته اینده شیراز ۱۵ میلیمتر بارش دارد، باید پس از رخداد، مقدار اندازه گیری شده و پیش بینی شده پیوسته مقایسه شوند تا بتوان کارایی مدلها را بهبود بخشید. پس نیازمند کار تیمی بخش علمی و اجرا با اعتبار مشخص هستیم.
۱۲- اگر چنین کاری انجام میشد، بخش بزرگی از توان علمی دانشگاه در بخشهای گوناگون به کار گرفته میشد تا از زیانهای سرسام اور پدیده های زیانبخش جوی کاسته شود. هم کار تولید میشد و هم از زیانها کاسته میشد.
۱۳- سالهاست که برای داشتن چنین تیمی تلاش میکنیم از خدا میخواهم که تا چشممان باز است به این ارزو برسیم.
خدا نگهدار
