*نوروز جشن زمین و نوآوری ایرانی* سید محمد جعفر ناظم السادات اس | دکتر سید محمد جعفر ناظم السادات

*نوروز جشن زمین و نوآوری ایرانی*
سید محمد جعفر ناظم السادات استاد بخش مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
29/12/1401
با سلام
شماری از ریشه جشن نوروز آگاهی چندانی ندارند. گاهی نابخردانی همچون طالبان در افغانستان و ناآگاهانی در ایران و دیگر کشورهای مسلمان بدون کمترین ارزیابی علمی، نوروز را مجوسی دانسته و در برابر اعیاد اسلامی قرار میدهند. دریافت آنان این است که در اسلام چنین عیدی نداریم و نباید جشنی برپاکرد وتبریکی گفت.
ناهمساز با چنین گفته هایی، نوروز را باید یک دگرگونی در گردش زمین به دور خورشید دانست که ایرانیان بدان پی بردند. چون این دگرگونی با سبز شدن فلات ایران همراه بود روح و روان انسانها و همچنین دیگر جانوران و پرندگان در چنین روزهایی شاد و دل انگیز میگردید، به همراه طبیعت آنرا جشن گرفتند. به دیگر سخن، این جهان و گردش کره زمین به دور خورشید بود که نوروز را بر جهانیان نمایان ساخت. هنر ایرانیان آن بود که دانش آموزان شایسته ای برای آفریننده هستی و ساختار سامانه زمین-خورشید بودند. آنان هنرنمایی طبیعت در نوروز را تصادفی نپنداشتند. با ارزیابی دانشورانه، دریافتند که نوروز تنها شکفتن شکوفه ها و سبز شدن زمین نیست بلکه ریشه در چگونگی گردش زمین به دور خورشید نیز دارد. شکوفه زایی و سبزینگی زمین دستاورد گردش شگفت انگیز و رقص بسیار زیبا و دلکش زمین به دور خورشید است.
عروس زیبای زمین که نزدیک به 70% آن تن پوشی آبی رنگ و 30% دیگرش به رنگهای گوناگون و پستی و بلندیهای فراوان است، رقصکنان به دور خورشید میچرخد. این کره زیبای جهان هستی، در حالیکه به دور خودش میچرخد، در یک سطح دایره مانند و با سرعت باور نکردنی نزدیک به  یکصد و ده هزار کیلومتر در ساعت به دور خورشید نیز میچرخد. در سال گذشته همه ما سوار بر جرم کوچکی از کهکشانها بنام زمین، نزدیک به یک میلیارد کیلومتر را در فضا پیمویم. روشن نیست که انرژی این سفر از کجا فراهم شد. روشن نیست که چه کسی این گذرگاه یک میلیارد کیلومتری را در مغز زمین جای داده که از امشب دوباره انرا اغاز میکند.
در این رقص زیبا نه تنها دریاها، دریاچه ها، جنگلها، بیابانها و شهرهای بزرگ و کوچک زمین را همراهی میکنند، اتمسفر زمین با ابرها، بارانها، برفها، رنگین کمانها،  و آذرخشهای زیبایش نیز موسیقی خوان بخشی از کاروان زمینند. زمین، این ستاره زیبا در حالیکه به  ستاره قطبی چشم دوخته و با همه دلرباییها چشم از این ستاره بر نمیتابد، در رقص خود، ناز و کرشمه های گوناگونی را پدیدار میسازد. سرعت را کم و زیاد میکند گاهی به بالا و گاهی به پایین فضا میرود تا رقصش هر چه بیشتر دلکش شود. همین ناز و کرشمه های زیباست که فصلها را میسازد تا گاهی هوا سرد، گاهی گرم و زمانی معتدل شود. اوج کرشمه ها تحویل سال ایرانی و نوروز است، هنگامی است که خورشید بر خط استوا عمود میتابد. در چنین زمانی، طول روز و شب در کره زمین یکسان، دمای هوا میانه و نم هوا با روح انسان همساز و باد بهاری هر زنده ای را از خواب زمستانی بیدار میسازد.
هنر ایرانیها آن بود که از دیرباز این رقص زیبای زمین به دور خودش و به دور خورشید را دریافتند و تحویل سال را بر پایه ساعت و ثانیه روشن نمودند. جشن نوروز پیوندی با سامانه خورشید-زمین دارد و به انسانها یاد میدهد که همگام با جان گرفتن زمین، خود را تازه کنند و همراه زمین به رقص و جنب و جوش بیفتند.
نوروز وابسته به ایران و یک بخش از زمین نیست. فرهنگی بر گرفته از دانش است. اگر به درستی شناخته گردد، ابزاری سترگ برای همزیستی مردم جهان و شناساندن فرهنگ ایران زمین است.  افسوس بجای آنکه ما در دانش کیهان شناسی راه ایرانیان پیشین را ادامه داده و هم اکنون از سرآمدان جهان باشیم، برخی با آمیخته نمودن کینه توزانه دانش ایرانیان با جستارهای دینی، هم به پیشینیان ایران ستم میکنند و هم راه پیشرفت نسل کنونی و آینده را میبندند. افزون بر این، آنان با نادیده گرفتن این ابزار بنیادین ایران شناسی، بر ایرانیان و نوروزیان زمین ستم میکنند. 
کم خردانی مانند طالبان و گاهی همفکران آنها در ایران و دیگر جاها، جشن نوروز و تحویل سال را به نادرستی به دین ایرانیان و آنهم مجوس پیوند میدهند. در حالیکه ایران پیش از اسلام هیچ نشانی از بت پرستی ندارد، گروهی به نادرستی آنها را مجوس و آتش پرست خواندند و نوروز را هم زاییده آتش پرستی جا زدند. دو باره یادآور میشود که این دانش و دریافت بالای ایرانیان از دستگاه آفرینش بود که نوروز و تحویل سال را پدید آورد و نه دین ایرانیان پیش از اسلام. روشن است که هنگام برگزاری جشن نوروز، ایرانیها آیینهای دینی خود رانیز بجای می آوردند.  
با احترام و ارزوی سربلندی همگان ناظم السادات